احداث باغ بادام نیازمند برنامهریزی دقیق و رعایت مراحل مشخصی است که تأثیر مستقیمی بر موفقیت و بهرهوری نهایی باغ دارد. مراحل احداث باغ بادام شامل انتخاب زمین مناسب با خاک حاصلخیز و تهویه مناسب، تهیه نهالهای با کیفیت، کاشت صحیح نهالها، آبیاری منظم، کوددهی به موقع و مدیریت آفات و بیماریها میباشد.
رعایت این مراحل، بستر مناسبی برای رشد سالم درختان بادام فراهم میکند و موجب تولید محصولی با کیفیت و بازدهی بالا میشود.
ویژگی های درخت بادام
درخت بادام (Prunus dulcis) با شکوفههای زیبا و ثمرات مغذی، در میان مردم جهان از محبوبیت خاصی برخوردار است. این درخت که خاستگاه آن به آسیای مرکزی و ایران باز میگردد، امروزه در بسیاری از نقاط دنیا به ویژه در مناطق معتدل و نیمه خشک کشت میشود.
درخت بادام از خانواده گلسرخیان (Rosaceae) بوده و با گیلاس، آلو و هلو همخانواده است. این درخت زیبا، برگهای پهن و دندانهدار، گلهای سفید یا صورتی معطر و میوهای به نام شفت دارد که هسته سخت آن حاوی مغز بادام است.
ویژگیهای ظاهری درخت بادام:
- ارتفاع: درخت بادام میتواند تا 4 تا 10 متر رشد کند.
- شکل: تاج درخت بادام گرد و متراکم است و شاخههای آن به طور نامنظم گسترده میشوند.
- پوست تنه: پوست تنه درخت بادام خاکستری رنگ و دارای شیارهای عمودی است.
- برگ: برگهای بادام پهن، بیضیشکل و با حاشیه دندانهدار هستند. رنگ برگها سبز روشن بوده و در پاییز به رنگ زرد و نارنجی در میآیند.
- گل: گلهای بادام در اوایل بهار و قبل از ظهور برگها شکوفه میدهند. این گلها به رنگ سفید یا صورتی هستند و عطر ملایم و دلانگیزی دارند.
- میوه: میوه بادام شفتی است که از یک پوسته بیرونی گوشتی و یک هسته سخت تشکیل شده است. مغز بادام داخل این هسته قرار دارد.
خواص و فواید درخت بادام:
- مغز بادام: منبع غنی از پروتئین، فیبر، ویتامین E، منیزیم، کلسیم و آهن است.
- مغز بادام به دلیل دارا بودن آنتیاکسیدانها، به سلامت قلب، مغز و پوست کمک میکند.
- روغن بادام: سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع بوده و برای پوست و مو بسیار مفید است.
- چوب درخت بادام: محکم و خوشرنگ بوده و در صنایع مختلف کاربرد دارد.
- درخت بادام: به دلیل زیبایی گلها و میوههایش، در باغها و فضای سبز کاشته میشود.
شرایط نگهداری از درخت بادام:
- خاک: درخت بادام به خاکی با زهکشی خوب و حاصلخیزی بالا نیاز دارد.
- نور: این درخت برای رشد به نور خورشید کامل احتیاج دارد.
- آبیاری: درخت بادام در دوران جوانی به آبیاری منظم نیاز دارد، اما پس از استقرار به خشکی نسبتاً مقاوم است.
- هوا: درخت بادام به هوای خنک زمستان و گرمای معتدل تابستان نیاز دارد.
- آفات و بیماریها: درخت بادام ممکن است به آفتهایی مانند شپشک، کرم و بیماریهایی مانند گال و شانکر مبتلا شود.
درخت بادام درختی زیبا، مثمر و مفید است که با پرورش آن میتوانید از ثمرات مغذی و خواص بینظیر آن بهرهمند شوید.
اقلیم مناسب برای رشد درخت بادام
درخت بادام به دلیل مقاومت بالا در برابر سرما و گرما، در دسته درختان مقاوم و قابل کشت در سطح وسیعی از کشورمان قرار میگیرد. اما باید به این نکته توجه داشت که سرمای بهاری میتواند به شکوفهها آسیب برساند و فصل گرمای طولانی برای خواب زمستانی این درخت مناسب نیست. دمای بهینه برای رشد درخت بادام در زمستان حدود 7 درجه سانتیگراد و در تابستان بین 30 تا 35 درجه سانتیگراد است.
با این حال، در دماهای بالاتر و پایینتر نیز قادر به ادامه حیات است ولی میوهدهی کمتری خواهد داشت. خاک مناسب برای کاشت درخت بادام باید زهکشی خوبی داشته باشد، زیرا رطوبت زیاد میتواند به درخت آسیب بزند و باعث رشد آفات شود. بنابراین، مناطق با رطوبت بالای 50 درصد برای پرورش این درخت مناسب نیستند.
استفاده از خاک شندار برای بهبود زهکشی و حفظ pH بین 7 و 8 توصیه میشود. همچنین، درختان بادام برای گلدهی بهتر به نور خورشید کافی نیاز دارند؛ حداقل 6 ساعت در روز. هرس به موقع در فصل پاییز، پس از برداشت محصول، میتواند به بهبود دسترسی نور و سلامت درختان کمک کند.
انواع درخت بادام
برای داشتن یک باغ بادام با کیفیت باید اقدام به خرید نهال بادام مناسب منطقه کنید، تنوع نهال بادام این امکان را به شما خواهد داد، برای آشنایی با انواع نهال بادام به ادامه مطلب توجه کنید.
گفته می شود که بادام از آسیا به سراسر دنیا منتقل شده و برخی هم معتقدند که خاستگاه بادام درختی آمریکای جنوبی است، به هر حال آنچه مهم است تنوع زیاد درختان بادام به دلیل همین وسعت زمین زیر کشت می باشد.
- بادام شیرین: رایجترین نوع بادام است که دارای مغز سفید و طعمی شیرین است.
- بادام تلخ: دارای مغز قهوهای رنگ و طعمی تلخ است و بیشتر برای مصارف دارویی و تهیه روغن بادام تلخ استفاده میشود.
- بادام مامایی: نوعی بادام درشت و خوشمزه است که پوست آن به راحتی از مغز جدا میشود.
- بادام سنگی: دارای پوستهای سخت و ضخیم است و دیرتر میشکند.
از مهمترین کشورهای تولید کننده بادام و برخی از انواع بادام های درختی معروف آن ها، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کشور فرانسه:
- بادام پرنسس Princess
- بادام آماندس دس دامس amandes des dames
- بادام برادس beraudes
کشور پرتغال:
- بادام بوا کاستا Boa Casta
- بادام پرتی Pretty
- بادام کاسا نوا Casa Nova
کشور ایتالیا:
- بادام ریچل Rachele
- بادام آوولا Avola
- بادام رومانا Romana
ایالات متحده آمریکا:
- بادام تگزاس Texas
- بادام دیوی Davey
- بادام کارمل Carmel
اسپانیا:
- بادام مالورکا دو آلمندرا Almendra de Mallorca
- بادام مارکونا Marconas
بهترین ارقام بادام قابل کشت در ایران
همانگونه که بادام های متنوعی در دنیا وجود دارند، بادام های متفاوتی نیز در ایران کشت می شوند، شما می توانید با خرید نهال بادام از هر نوعی که دوست دارید، باغ بادام خود را احداث کنید.
از ارقامی که به طور معمول در ایران کشت می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بادام آذر
بادام آذر یکی از ارقام هیبریدی بادام است که از ترکیب دو گونه ایتالیایی و فرانسوی به دست آمده است. این نوع بادام به دلیل دیرگل بودن، در برابر سرمای زمستان مقاوم بوده و گزینهای ایدهآل برای کشت در مناطق سردسیر به شمار میآید.
- بادام سهند
اگر به دنبال یک نوع بادام مقاوم در برابر سرما و آفات هستید، بادام سهند گزینه مناسبی است. این بادام به دلیل مقاومت بالا، قابلیت کشت در هر دو منطقه معتدل و سردسیر را دارد و انتخابی ایدهآل برای باغداران در شرایط مختلف آب و هوایی محسوب میشود.
- بادام سنگی
اگر به دنبال خرید نهال بادام برای مناطق گرمسیر هستید، یکی از بهترین گزینه ها برای شما بادام سنگی است، این بادام نیاز کمی به آبیاری دارد و می تواند به صورت دیم کشت شود بنابر این یکی از پرطرفدارترین نهال های بادام در بین باغداران است.
- بادام شاهرودی
شاید نام چاغاله بادام را شنیده باشید، چاغاله بادام محصول نارس و سبز رنگ بادام است که مزه ای ترش داشته و به صورت نوبرانه در بهار طرفداران زیادی دارد، بادام شاهرودی از جمله ارقام بادام ایرانی است که چاغاله آن معروف است.
- بادام یلدا
یکی از بادام های اصلاح نژاد شده و بسیار اقتصادی، به دلیل نسبت مغز به پوست بادام، بادام یلدا است.
این بادام پرمحصول به دلیل گل دهی در اوایل بهار ممکن است در اثر سرما آسیب ببیند، از اینرو خرید نهال بادام یلدا برای مناطقی با آب و هوای معتدل مناسب تر است.
- بادام مامایی
اگر در مناطق سردسیر به خصوص استانهای غربی ایران زندگی می کنید، خرید نهال بادام مامایی را برای احداث باغ خود امتحان کنید.
این بادام به دلیل زودرس بودن و داشتن بیشتر از 50 درصد مغز دوتایی و کیفیت عالی از نظر رنگ، طعم و درصد چربی از نظر اقتصادی صرفه زیادی دارد و در صنعت دارویی و آرایشی نیز به اندازه خوراکی کاربرد دارد.
اینها بخشی از بادام هایی بود که شما باغداران محترم می توانید با توجه به شرایط آب و هوایی، نوع خاک، هزینه احداث باغ بادام و غیره برای کشت انتخاب کنید، از سایر اقلام قابل کشت در ایران می توان به بادام های شکوفه، تونو، کاغذی و پسته ای اشاره کرد.
مراحل احداث باغ بادام
شما می توانید با طی چند مرحله ساده اما با دقت و تخصصی یک باغ بادام پر محصول و اقتصادی داشته باشید، این مراحل عبارتند از:
بررسی منطقه از نظر شرایط آب و هوایی: برای مثال اندازه گیری کمینه و بیشینه دما در ماه های مختلف سال، میزان بارش و فصل بارندگی، میزان رطوبت و غیره
آزمایش خاک: برای شناسایی شرایط خاک از جمله میزان رطوبت، میزان مواد معدنی و آلی و PH خاک می توانید از آزمایشگاه های معتبر در این زمینه کمک بگیرید.
شناسایی ذخایر آبی منطقه: شما حتی برای کشت دیم نیز نیاز به آبیاری به خصوص در سالهای اولیه کاشت نهال خواهید داشت پس منطقه را حتما از نظر میزان ذخایر آبی و نحوه آبیاری باغ مورد بررسی قرار دهید.
انتخاب نهال مناسب: با توجه به عوامل بالا می توانید نوع نهال مناسب را شناسایی کنید و سپس اقدام به خرید نهال بادام کنید، تعداد نهال به فاصله کاشت و مساحت زمین مورد نظر بستگی دارد.
کاشت نهال بادام: نهال های بادام را در فواصل منظم تقریبی 4 الی 6 متر و عموما به صورت مربعی می کارند، تعیین فاصله کشت به نوع درخت و مقدار رشد آن، نحوه آبیاری و فضای مورد نیاز برای عبور تجهیزات کشاورزی مورد استفاده در باغ بستگی دارد.
علاوه بر این برای کاشت بادام باید چاله هایی با عمق مناسب حفر کنید و پس از کاشت نهال ها چاله ها را با ترکیب مناسبی از خاک و کود پر کنید.
هزینه احداث باغ بادام
هزینه احداث باغ بادام را می توان به صورت خلاصه به عوامل زیر دسته بندی کرد:
- هزینه کارشناسی برای تعیین نوع بادام قابل کشت، آزمایش خاک و غیره
- هزینه خرید و آماده کردن زمین از جمله مسطح کردن، شخم زدن و برداشتن موانع
- هزینه خرید نهال بادام
- هزینه آماده سازی سیستم آبیاری مثل حفر چاه، خرید لوله و تجهیزات، آبیاری قطره ای و غیره
- هزینه اولیه برای کاشت نهال ها نظیر حفر چاله، کوددهی و آبیاری
- هزینه حمل و نقل
- هزینه خرید کود و آفت کش ها
- هزینه هرس کردن و سایر امور نگهداری درختان
هزینه احداث باغ بادام با توجه به شرایط زمین، تعداد نهال ها و سیستم آبیاری مورد استفاده می تواند تا حدود زیادی با هم متفاوت باشد.
انتخاب ارقام زودبازده و پر محصول می تواند در مدت زمان کوتاهی سرمایه اولیه احداث باغ بادام را پوشش داده و باغدار را به سوددهی برساند.